REGIO – De Raad van State zet een streep door de bouwvrijstelling van 21 juli 2021 van het Rijk. Dit heeft ook gevolgen voor bouwprojecten in Noord-Holland. Nieuwe en lopende bouwprojecten hebben nu een natuurvergunning nodig. Zonder deze vergunning kunnen projecten niet starten en mogelijk worden lopende projecten stilgelegd.
De uitspraak gaat over het bouwen en slopen van woningen. Maar ook de utiliteitsbouw wordt geraakt. Dit zijn gebouwen als ziekenhuizen, kantoren, winkels, energiecentrales, recreatieve gebouwen, wegen, watervoorzieningen en infrastructuur voor de energietransitie zoals hoogspanningsleidingen.
Stikstofberekening
Nu de bouwvrijstelling van tafel is, moet voor elk nieuwbouwproject een stikstofberekening worden opgesteld. Als uit de berekening blijkt dat het project voldoet aan de stikstofnormen kan de ontwikkelaar een natuurvergunning aanvragen. De berekening en het aanvragen van de natuurvergunning leidt tot een vertraging van drie tot zes maanden. In de praktijk betekent dit tot een voorlopige bouwstop.
Gevolgen woningbouw Noord-Holland
De uitspraak heeft gevolgen voor een groot deel van de 151 grotere bouwprojecten in Noord-Holland. 96 van de 151 projecten hebben in potentie een stikstofprobleem. Dit komt neer op 132.000 van de in totaal 144.000 woningen tot 2030. Noord-Holland heeft in de woondeal met minister De Jonge afgesproken dat in totaal 184.000 woningen gebouwd gaan worden. Daar zitten ook de kleinere plannen bij.
Puzzel
Zowel de rijksoverheid als de provincie onderzoekt wat er nog wél mogelijk is. Dat is een ingewikkelde puzzel. Bij ieder project wordt gekeken naar de fase waarin een project zich bevindt en eventuele vrijstellingen, de hoeveelheid stikstofneerslag en eventuele mogelijkheden om de stikstof bij de betreffende projecten verder te verlagen.
Horrorscenario
Commissaris van de Koning Arthur van Dijk: “Dit is de uitspraak waarvan je wist dat die zou komen. Het kabinet moet nu snel en doeltreffend maatregelen nemen. Wet- en regelgeving aanpassen en veel geld beschikbaar stellen. Anders dreigt een horrorscenario. Om Noord-Holland voor huidige en toekomstige inwoners leefbaar te houden, willen we samen met onze gemeenten 184.000 woningen bouwen, met energieleveranciers de energie-infrastructuur vernieuwen, met industrie, agrariërs en natuurbeheerders stikstof aanpakken, met Tata Steel werken aan groen staal en met Schiphol verduurzamen om overlast tegen te gaan.
Door een groot deel van al deze noodzakelijke opgaven is vandaag een dikke streep gezet. De uitspraak heeft gevolgen voor de meeste van de 151 grote bouwprojecten in Noord-Holland, voor tienduizenden woningen. Maar ook ziekenhuizen, kantoren, winkels, energiecentrales, recreatie, wegen en watervoorzieningen worden getroffen. Als het kabinet nu geen actie onderneemt, gaat Noord-Holland de komende jaren op slot en dreigt onze provincie onleefbaar te worden”, aldus Arthur van Dijk commissaris van de Koning in Noord-Holland.
Stikstofruimte
De bouwvrijstelling was bedoeld om belangrijke maatschappelijke opgaven mogelijk te maken. Denk aan vergroening van de industrie, de energietransitie en huizenbouw. Bij de bouwactiviteiten rond deze projecten komt nu eenmaal stikstof vrij. Na aanleg, zo is de gedachte, zijn deze gebouwen duurzaam of energieneutraal.
Achtergrond bouwvrijstelling
Eerder stelde de Europese Unie (EU) dat Nederland niet voldeed aan Europese wetgeving voor natuurbescherming. Dat gold met name voor de extra neerslag van stikstof. De EU stelde dat Nederland geen vergunningen meer mocht afgeven voor activiteiten die leidden tot extra neerslag van stikstof op beschermde natuurgebieden. Dat gold bijvoorbeeld voor vergunningen voor veehouders of voor de aanleg van wegen.
Het Rijk heeft in juli 2021 de bouwvrijstelling afgegeven om het woningtekort tegen te gaan en om de energietransitie te stimuleren, bijvoorbeeld door de bouw van windmolenparken. Voor de stikstof die vrijkomt tijdens het gebruik van de woningen was wel een natuurvergoeding nodig. Milieuorganisatie Mobilisation for the Environment heeft bezwaar gemaakt tegen de bouwvrijstelling en daarin is de Raad van State meegegaan. De uitspraak geldt voor alle bouwprojecten in Nederland.